De COVID-19-epidemie, die eind 2019 in China opdook, heeft de wereld in een verbazingwekkend tempo overspoeld en dwong de Europese staten tot de grootste maatschappelijke noodingreep sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog: de lockdown van de bevolking.

Nu de eerste schok en het ongeloof achter de rug zijn, is het noodzakelijk om na te denken over deze keuze en de gevolgen ervan.

Overheidsbeleid is immers niet alleen gebaseerd op « wetenschap » en feitelijke gegevens. Het berust ook op onze prioriteitskeuzes, die voortvloeien uit de nadruk die we expliciet of impliciet op verschillende waarden en belangen leggen. Daarom moeten we, om « slaapwandelen » in de beleidsvorming te vermijden, rekening houden met de gevolgen van de lockdown, van onze exit-strategie en van de maatschappelijke veranderingen op lange termijn die er het gevolg van, op alle gebieden van sociale, psychologische, ethische, politieke en niet alleen economische en medische aard. Naar de toekomst toe is het noodzakelijk om rekening te houden met alle aspecten van de menselijke samenleving bij het organiseren van de exit uit de lockdown en de post-lockdown periode.

Meer dan honderd onderzoekers en onderzoeksters namen deel aan deze denkoefening. Op basis hiervan brengen we, naast algemene overwegingen (de tijd heroveren; inzicht krijgen in de complexiteit, de ‘vloeibare’ samenleving; de economie in dienst stellen van de mens; een humaan management ontwikkelen; samen een wenselijke toekomst bouwen voor jongeren en toekomstige generaties; nieuwe sociale vaardigheden creëren; nadenken over het juiste gebruik van nieuwe technologieën); we formuleren 13 lange termijn-aanbevelingen voor een sociale en humane uitweg uit deze lockdown.

11. Bestuur en burgerparticipatie

De maatschappij onderging en ondergaat nog steeds de coronacrisis in een houding van opgelegde passiviteit. Het is belangrijk dat het vermogen om te denken en te handelen wordt hersteld, met de steun van universiteiten en verenigingen, door die in het grotere proces van « lerende maatschappij » te plaatsen.

Met het oog op een nieuw sociaal contract pleiten wij er dan ook voor een participatief publiek democratisch debat op gang te brengen als integraal onderdeel van de lockdown-afbouw en de periode erna. Bij dit debat dienen alle geledingen van de samenleving worden betrokken (geïnstitutionaliseerde groepen én niet-geïnstitutionaliseerde groepen, inclusief kwetsbare groepen). Het moet zich kritisch richten op essentiële doelstellingen en op het bestuur dat onze samenleving structureert op basis van het « all to effectiveness »-principe. Het doel is duurzame organisatorische oplossingen te bedenken en voor te stellen vanuit menselijk, sociaal, economisch en milieuoogpunt.

Carta Academica

13 mei 2020