De COVID-19-epidemie, die eind 2019 in China opdook, heeft de wereld in een verbazingwekkend tempo overspoeld en dwong de Europese staten tot de grootste maatschappelijke noodingreep sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog: de lockdown van de bevolking.

Nu de eerste schok en het ongeloof achter de rug zijn, is het noodzakelijk om na te denken over deze keuze en de gevolgen ervan.

Overheidsbeleid is immers niet alleen gebaseerd op « wetenschap » en feitelijke gegevens. Het berust ook op onze prioriteitskeuzes, die voortvloeien uit de nadruk die we expliciet of impliciet op verschillende waarden en belangen leggen. Daarom moeten we, om « slaapwandelen » in de beleidsvorming te vermijden, rekening houden met de gevolgen van de lockdown, van onze exit-strategie en van de maatschappelijke veranderingen op lange termijn die er het gevolg van, op alle gebieden van sociale, psychologische, ethische, politieke en niet alleen economische en medische aard. Naar de toekomst toe is het noodzakelijk om rekening te houden met alle aspecten van de menselijke samenleving bij het organiseren van de exit uit de lockdown en de post-lockdown periode.

Meer dan honderd onderzoekers en onderzoeksters namen deel aan deze denkoefening. Op basis hiervan brengen we, naast algemene overwegingen (de tijd heroveren; inzicht krijgen in de complexiteit, de ‘vloeibare’ samenleving; de economie in dienst stellen van de mens; een humaan management ontwikkelen; samen een wenselijke toekomst bouwen voor jongeren en toekomstige generaties; nieuwe sociale vaardigheden creëren; nadenken over het juiste gebruik van nieuwe technologieën); we formuleren 13 lange termijn-aanbevelingen voor een sociale en humane uitweg uit deze lockdown.

9. Organisatie van de economie van essentiële activiteiten en goederen en budgettaire aspecten

Het COVID-19-tijdperk dat we doormaken toont ons hoe noodzakelijk het is om de productie en controle van vitale en werkelijk essentiële activiteiten lokaal te verankeren en te beheersen. De Belgische samenleving is afhankelijk van gedelokaliseerde productie- en distributiesystemen die door andere staten en transnationale privé-actoren worden gecontroleerd. De daaruit voortvloeiende kwetsbaarheid is zeer duidelijk en staalhard gebleken, vooral in de zorgsector–maar zeker niet uitsluitend daar–sinds het verschijnen van het virus.

Wij pleiten voor de bevordering van een reële, solidaire, duurzame en niet-speculatieve economie, die gebaseerd is op het herstel van de maatschappelijke en lokale controle van essentiële en vitale activiteiten, en in het bijzonder op de onafhankelijke en toereikende productiecapaciteit van alle gebruiksvoorwerpen, materialen, tests, vaccins en geneesmiddelen die nodig zijn voor de bestrijding van epidemieën.

Een dergelijke economie moet worden gefinancierd door middel van een eerlijk en op stimulering gericht fiscaal beleid.

Carta Academica

13 mei 2020